Prije nego vas upoznamo sa jednim veoma uspješnim aeroklubom na našim prostorima želimo da vas na kratko podsjetimo na svjetske početke letenja, posebno jedriličarstva i bezmotornih letjelica i da vam predstavimo jednog od pionira vazduhoplovstva.
Oto Lilijental – Leteći čovjek
Ko zna koliko vijekova su ljudi posmatrali ptice sa neutaživom željom da se vinu pod oblake, sve do 1891. godine kada je Nijemcu Otou Lilijentalu, upravo to pošlo za rukom. Oto, između ostalog poznat i kao kralj jedrilica, proveo je godine proučavajući ptičiji let, te zahvaljujući saznanjima koja je tako prikupio sagradio je prvu uspješnu jedrilicu koja je nosila pilota.
Oto Lilijental (23. 05. 1848 – 10. 08. 1896) je bio njemački pionir vazduhoplovstva koji je i dan danas ostao poznat pod nadimkom – leteći čovjek. On je bio prva osoba koja je čovječanstvu ostavila dobro dokumentovane, ponavljane i uspješne letove letjelica bez motornog pogona. U to vrijeme novine i časopisi objavljivali su njegove jedriličarske fotografije i tada povoljno uticale na javno i naučno kritičko mišljenje o mogućnostima da leteća mašina postane praktična.
Nažalost, letenje kojem je posvetio čitav život, koštalo ga je istog. Tako se 9. avgusta 1896. godine, njegova jedrilica našla u kvaru, a Oto nije bio u mogućnosti da povrati kontrolu što je rezultovalo padom sa oko 15 m. Tom prilikom Oto je slomio vrat i preminuo sutradan. Ono što je ostavio iza sebe, danas se smatra pretečom vazduhoplovstva kakvog čovječanstvo poznaje.
Aeroklub Prijedor
Iako danas za mnoge predstavlja rutinu, za prave zaljubljenike letenje je mnogo više od toga. Da bi se neko bavio vazduhoplovnim sportom potrebna su ne samo obimna i stručna znanja, nego i disciplina u realizaciji svih elemenata letenja koje uključuju kako realizaciju u vazduhu tako i pripreme na zemlji, te lična hrabrost.
Upravo gore navedene vrijednosti njeguju okupljeni oko Aerokluba „Prijedor“, jednog od najboljih klubova ove vrste u BiH koji i u današnje vrijeme opstaje te na nevjerovatan način spaja tradiciju i moderne tehnologije.
Aeroklub Prijedor je vazduhoplovno-sportska organizacija sa tradicijom od 65 godina. Grad Prijedor je po vazduhoplovnim aktivnostima poznat još iz vremena Drugog svjetskog rata kada su živjeli narodni heroji piloti Franjo Kluz, Rudi Čajavec i Milutin Jazbec, a razvoj vazduhoplovstva počinje 1952. godine kada je ovaj klub osnovan. O važnosti ovog kluba govori i podatak da je 1990. godine Aeroklub bio domaćin najvećeg padobranskog prvenstva bivše Jugoslavije.
Oni koji se jednom okušaju u letenju, teško da mogu zaboraviti taj osjećaj. Milan Miki Marković, kontrolor letenja na banjalučkom aerodromu, te direktor i pilot-instruktor ovog kluba, letenje jedrilicom slikovito opisuje kao „ptičiji ples na vjetru koji velikodušno nudi uživanje u pogledu na prirodne ljepote iz vazduha“. Ipak, zavisno od vremenskih uslova, let može biti i opasan i turbulentan što je jedan od razloga zašto ovaj sport na našim prostorima ne uživa veliku popularnost.
U razgovoru sa Milanom zamolili smo ga da nam uopšteno predoči kakva je trenutna organizacija u aeroklubu, ko ih od nadležnih podržava i sa kim sarađuju, te koji su nedostaci i problemi sa kojima se susreću u današnje vrijeme.
“U klubu trenutno djeluju tri aktivne sekcije i to padobranska, motorna i jedriličarska koje zajedno sa našim partnerskim klubovima svaka ima svoju školu letenja i padobranskih skokova.
Najbitniju zvaničnu podršku daju nam grad Prijedor i Ministarstvo lokalne uprave i samouprave RS a sarađujemo sa svim vazduhoplovnim i drugim subjektima u RS i BiH kao i organizacijama iz Srbije. Takođe, želim da spomenem i izrazim zahvalnost našim sponzorima koji pomažu razvoju i unaprijeđenju aerokluba.
Najveća poteškoća i generalni problem sa kojim se susrećemo je nabavka avio benzina koji ne može da se kupi u BiH a i kada se uveze, na njega se plaća porez na puteve, što je jedna vrsta apsurda znajući da avioni lete nebom“, ističe naš sagovornik.
Raspitivali smo se i sa kojim letjelicama i opremom AK “Prijedor” raspolaže.
“U klubu imamo sedam jedrilica od čega dvije školske koje su sve plovidbene i osam aviona od kojih za padobranstvo leti jedna “Utva 66”, za motorno letenje jedna “Utva 75” a za jedriličarstvo “Utva 75” i “Citabria”. Takođe imamo dva privatna aviona na aerodormu “Cessna 172” i ultra laki avion “Storch” i jednog privatnog zmaja.“
Uprkos svemu, Aeroklub Prijedor može da se pohvali činjenicom da posjeduje jedan od boljih lokalnih aerodroma na ovim prostorima, aerodrom „Urije“. Raspolažu sa travnatom pistom 900m x 70m i betonskom pistom 700m x 10m, te asfaltnom rulnom stazom 270m x 6m. Pored lokalnog aerodroma klub koristi i međunarodne aerodrome Sarajevo i Banjaluka.
Aeroklub ima više od 50 aktivnih članova, a posljednjih godina iznjedrio je pobjednike svjetskih kupova u padobranstvu i državne prvake u svim kategorijama koji su BiH predstavljali na evropskim i svjetskim prvenstvima.
Pored padobranske, jedriličarske i sekcije motornih pilota ovaj klub podržava i veteransku i sekciju ultra lakog letenja. Jedriličarska sekcija aerokluba “Prijedor” okuplja oko 20 pilota i jedina u RS održava školu jedriličarstva, a jedriličari ovog kluba se mogu pohvaliti izuzetnim sportskim rezultatima, brojnim sportskim trofejima i priznanjima sa takmičenja u zemlji i inostranstvu.
Jedriličarska škola – Aeroklub Prijedor
Za 63 godine koliko u Prijedoru postoji jedriličarska škola, kroz nju je odškolovano oko 500 pilota. Danas radi sa četiri instruktora koji vrše teoretska osposobljavanja i praktičnu obuku, a na raspolaganju ova sekcija ima dva aviona, osam jedrilica i šest padobrana.
Iako su organizacione pripreme komplikovane, a jedan let jedrilice zahtijeva učešće pet osposobljenih pilota sa znanjem i vrhunskom psihofizičkom spremom, učenika pilota ne manjka. U posljednih 6 godina, kroz ovu školu ih je prošlo preko 80.
S obzirom na to da jedrilice lete na osnovu vertikalnog strujanja toplog vazduha, letjeti jedrilicom možete čak i duže od pet sati bez korišćenja motora. Takva plovidba nebeskim prostranstvima pruža fascinantan osjećaj, i upravo zato je jedriličarstvo možda čak i jedna od najljepših vrsta letenja. Zaljubljenici u jedriličarstvo kažu da ne postoji briga koju neće zaboraviti kada se vinu u visine.
Zavisno od iskustva, sa dozvolom i licencom koje izdaje ovaj klub nakon teoretske i praktične obuke, piloti mogu letjeti bilo gdje u Evropi. Sve obuke ovog kluba provode se na aerodromu Urije u Prijedoru koji je posljednjih godina obnovljen pa tako sada posjeduje novi hangar od 300 kvadratnih metara, pistu i rubnu stazu, video nadzor, opremu za održavanje, kompjutere i radio opremu. Osim toga, opremljena su i tri postojeća aviona tako da su u mogućnosti da u jednom letu pređu potez s jednog na drugi kraj Evrope, od Engleske do Ukrajine.
Korisno je znati da za svega 50 KM možete sat vremena uživati u letu jedrilicom, dok sa dobijenom dozvolom letenje jedrilicama godišnje košta 300 KM.
Osim što ovaj klub učestvuje na mnogim takmičenjima, neka od njih i organizuje. Tako se još od 1996. svake godine sredinom jula održava Međunarodni otvoreni petrovdanski padobranski kup u kome učestvuju brojne ekipe iz cijelog regiona.
Blanik kup
Blanik kup je manifestacija koja se tradicionalno održava na aerodromu „Urije“. Posljednjeg vikenda avgusta, svake godine, od 2006., Prijedor postaje jedriličarski centar i mjesto gdje se do sada preko 500 pilota jedrilica iz cijelog regiona takmičilo za najbolji rezultat u slijetanju jedrilicom.
I ovo ljeto, održaće se 12. po redu Blanik kup i to 26.08.2017. a gdje se već tradicionalno očekuju piloti iz Srbije, Slovenije , Hrvatske, Makedonije i BiH. U klubu se nadaju gostima i iz mnogih drugih zemalja, a već sada računaju na oko 50 učesnika koji će se ove godine takmičiti u preciznom sletanju jedrilicom Blanik L 13.
