Australijski fudbal (footy, aussie) je vrsta fudbala nastala još davne 1853. godine u Melburnu, današnjem sjedištu najpoznatijih klubova ovog sporta. Postoje i neki zapisi u kojima stoji da su se utakmice igrale još 1841. Ipak, prva organizovana utakmica je odigrana 1858. godine, a službena pravila su nastala 1859.
Iako je u našim krajevima još uvijek prilično stran, ovo je najpopularnija sportska aktivnost u Australiji, te predstavlja nacionalni sport. Pored činjenice da vuče korijene iz ragbija, pravila su prilično jednostavna. Takođe, smatra se da australijski fudbal predstavlja spoj fudbala, rukometa, pa čak i borilačkih vještina. Australijanci ga naprosto obožavaju, a posljednih godina popularnost i ekspanzija ovog sporta rastu širom svijeta. Navijači su brojni, ali sama slika navijanja je drugačija nego kod nas.
U slučaju paljenja baklje, navijač bi vjerovatno dobio višegodišnju zabranu dolaska na utakmice, kao i paprenu novčanu kaznu. Ove utakmice su događaji koje posjećuju čitave porodice, a tuče i vrijeđanje su nepoznanica, za razliku od evropskog fudbala gdje stadioni vrve od navijačkih grupa koje nerijetko odlikuje huliganstvo. Treba napomenuti da je AFL, Australijska fudbalska liga, četvrta liga po gledanosti na svijetu, sa prosječno 33 hiljade navijača po utakmici.
Australijski fudbal – Pravila
Još u periodu nastanka, australijski fudbal se igrao kako na amaterskom, tako i na profesionalnom nivou. Na prvu izgleda kao ragbi, zbog jajaste lopte, međutim, pravila su drugačija, a sam sport dosta dinamičniji. Izmjene igrača su česte, a zbog toga igrači svježi i puni energije tokom cijelog meča.
Što se tiče terena, on je ovalnog oblika, dužine 180, a širine 150 metara. Na početku se ovaj sport igrao na terenima za kriket, pa se oblik terena zadržao i kasnije. Na krajevima svakog terena nalaze se golovi, jedan u sredini i dva sporedna, jedan sa lijeve, a drugi sa desne strane glavnog gola.
U igri učestvuju dvije ekipe od po 18 igrača i četiri zamjene. Broj zamjena igrača nije ograničen. Jedna utakmica traje 80 minuta i podijeljena je u četiri četvrtine po 20 minuta. Treba imati na umu da vrijeme trajanja uključuje čistu igru, a svaki prekid izazvan izlaskom lopte van granica terena uzrokuje zaustavljanje sata.
Igra počinje na sredini terena bacanjem lopte, koja se po terenu može prenositi u bilo kom smjeru i rukom i nogom, za razliku od ragbija gdje važi pravilo osvajanja polja i lopta ide samo unazad ili od američkog fudbala gdje dodavanje ide uvijek prema naprijed.
Na svakih 15 metara igrač mora odbiti loptu od pod, odnosno, potvrditi je, kao u košarci. Bacanje lopte je strogo zabranjeno, a umjesto toga dodavanje se izvodi tako da igrač šakom izbija loptu postavljenu u drugoj ruci.
Dodavanje nogom je možda i najvažniji dio igre. U slučaju uspješnog hvatanja lopte, igrač dobija pravo na slobodan udarac, s tim da lopta ne smije pasti na pod, niti je iko od igrača smije dotaći.
Ukoliko želi da zaustavi protivnika, igrač će morati da odradi „tackle“, odnosno rušenje na pod. Pri tome ga ne smije hvatati ili udarati iznad ramena i ispod pojasa. U suprotnom se sudi prekršaj, a igrač nad kojim je isti napravljen dobija loptu. Pored toga, igrači ne smiju protivnike gurati rukom u leđa ili im namjerno podmetati nogu i sl.
Ukoliko neko od igrača loptu pošalje nogom kroz srednja vrata gola – ekipa postiže gol koji vrijedi šest bodova. Ukoliko lopta prođe kroz vanjska vrata gola, ekipa dobija 1 poen, kao i u slučaju da lopta pogodi bilo koja vrata, odnosno stativu. Ukupni brojevi poena na meču idu skoro do 200, što je više nego broj poena u košarkaškoj utakmici. Gol se postiže samo udarcem lopte nogom.
Igrači su visoki, nabildani i fizički spremni, a igra je često gruba, pa se australijski fudbal smatra prvenstveno muškim sportom. Dozvoljeni su i guranje, udaranje, obaranje i skakanje na ili preko protivničkog igrača. Za razliku od američkog fudbala, igrači ne nose nikakvu zaštitnu opremu, tako da povrede nisu rijetkost.
Ekspanzija australijskog fudbala
Inače, Australija je poznata po mnogobrojnim medaljama osvojenim na Ljetnim olimpijskim igrama, te kao nacija sa jakom reputacijom u mnogim sportovima, pa njihova posvećenost nacionalnom sportu uopšte ne čudi. Pored toga, uobičajeno je da vlada ili kompanije stipendiraju uspješne sportiste, što je dodatan vjetar u leđa onima koji žele da se profesionalno bave sportom.
U početku se australijski fudbal igrao samo u saveznoj državi Viktoriji, a liga se zvala VFL (Victorian football league). Vremenom se ovaj sport proširio po cijeloj Australiji, da bi 1989. godine konačno osnovali AFL (Australian footbal league). Ova igra je popularnija na jugu i zapadu kontinenta, dok se u priobalju Novog Velsa u gradovima kao što je Sidnej ili Kanbera, više igra ragbi. U cijeloj Australiji ovim sportom se bavi oko 800 hiljada ljudi, dok je u ostatku svijeta taj broj oko 35 hiljada, s tendencijom rasta.
Zanimljivo je da, oko 10% profesionalnih igrača u Australiji čine starosjedioci – Aboridžini.
AFL je trenutno najviši nivo profesionalnog australijskog fudbala. U ovoj ligi se takmiči 18 klubova iz cijele Australije, a najpoznatiji i najuspješniji su iz Viktorije i to većinom iz Melburna (Karlton, Kolingvud, Esendon, Hautorn, Melburn, Nort Melburn, Ričmond, Sen Kilda, Sidnej Svons…)
Sezona u ovoj ligi ima dva dijela, predsezonu i regularni dio. Regularni dio traje od marta do sepembra, u periodu kada je u Australiji zima, i sastoji se od 24 kola. Poslije regularnog dijela sezone slijedi playoff u kome učestvuje najboljih 8 klubova. Oni se u playoffu bore za ulazak u Grand Final. Ovaj događaj se svake godine održava u Melburnu na MCG stadionu. Kapacitet ovog stadiona je preko 100.000 mjesta, a finale predstavlja najposjećeniji klupski događaj u svijetu.
Najveće takmičenje u kom učestvuju reprezantacije je Internacionalni kup koji se igra svake tri godine u Melburnu. Ove godine se igra šesti put, a trajaće od 5. do 19. avgusta. Učestvovaće i sva tri prethodna osvajača kupa, i to Irska, Novi Zeland i Papua Nova Gvineja, a prvi put na takmičenju učestvuje reprezentacija Crne Gore.
Prvi klub australijskog fudbala u Evropi je osnovan 1920. godine, u Oksfordu, a od tada do danas Evropa je postala domaćin 21 nacionalne lige, među kojima su i Hrvatska i Crna Gora. Danas najjače lige su u Engleskoj, Danskoj i Irskoj.
Osnovan je i EAFE (European Australian Football Association), a najveća evropska takmičenja su EU Cup i European Championship. Na početku Evropa je imala problem sa nedostatkom igrača pa su prilagođavali pravila i igrali sa devet igrača u ekipi. Ovo pravilo se zadržalo i kasnije, pa se danas EU Cup, koji se održava svake godine – igra po tim pravilima. European Championship se igra svake tri godine, a prvi put je održan 2010.
Iako prilično nepoznat, australijski fudbal ima dosta potencijala da postane planetarno popularan. Oni koji su imali priliku da ga zaigraju, kažu da nijedan drugi sport više nije dovoljno zanimljiv i „napet“. Non-stop prisutan adrenalin, te timski duh i pozitivna energija koja stiže sa tribina su sasvim dovoljni da se zaljubite u stil života koji Australijanci nazivaju „aussie rulles“.
Popularnost među kladioničarima
Ona druga grupa ljubitelja sporta, koji ipak u sportskim aktivnostima više vole uživati iz fotelje, u današnje vrijeme interneta, veoma lako mogu pratiti i analizirati utakmice sa australijskog kontinenta. Tako mnogi kladioničari u Evropi, upravo navode ovaj sport kao popularan trend koji se nameće posljednjih godina jer donosi dosta adrenalina, posebno prilikom “live” klađenja. Takođe, ako uzmemo u obzir da se puna sezona u “AFL-u” odvija u periodu kada je ljetna pauza u ligama evropskog fudbala, razumljivo je zašto se mnogi kladioničari sve više interesuju za ovaj sport.
Zanimljivo je da u mečevima australijskog fudbala ne postoji neriješen rezultat, tako da su moguća samo dva konačna ishoda. Pored toga moguće se kladiti na poluvrijeme, četvrtine, prelaze, totalni broj poena, hendikepe itd.
Mečeve koji su na rasporedu te šta se sve nalazi u online ponudi za “Aussie Rules” možete pronaći i na xlivebet.com stranici.
U narednom videu postavljenom ispod, za svega pet minuta, možete se upoznati sa pravilima ovog zanimljivog sporta i osjetiti atmosferu sa utakmica.
