Svjetsko vaterpolo prvenstvo 2017 počelo je 17. jula u Budimpešti u Mađarskoj, a trajaće sve do 29. jula. Ovo prvenstvo se održava u okviru sedamnaestog Svjetskog prvenstva u vodenim sportovima, i to pod pokroviteljstvom Svjetske organizacije vodenih sportova (FINA), te Mađarske organizacije vodenih sportova. Ovo je ujedno i idealna prilika da se osvrnemo na ovogodišnje prvenstvo i da se podsjetimo dosadašnjih prvenstava, pravila, te nekih zanimljivosti o vaterpolu uopšte.
Istorija vaterpola i organizacije svjetskog prvenstva
Što se tiče samog vaterpola, ovaj sport ima dugu i zanimljivu istoriju. Preteča vaterpola je ustvari sportska igra koja se razvila 1869. godine, nastala da bi se jednolično plivanje učinilo zanimljivijim, a koja je privlačila veliki broj omladine. Igra je nazvana „football in the water“ (fudbal u vodi).
Sport je izuzetno grub i ranije se smatrao previše brutalnim za žene. Ženski vaterpolo službeno se igra od 1950. godine, a na Olimpijske igre uveden je tek 2000. godine u Sidneju.
Iako danas postoje Svjetska prvenstva u vaterpolu i za žene i za muškarce, muško je dosta popularnije. Ono je osnovano 1973. godine i od tada do 2001. se održavalo u nepravilnim razmacima. Na početku svake dvije godine, zatim svake četiri ili tri godine, da bi se od 2001. godine njihovo održavanje ponovo ustalilo na svake dvije godine.
Službeni naziv prvenstva na engleskom jeziku je “FINA World Championships”. U aktuelnom formatu, takmičenje broji 16 timova podijeljenih u četiri grupe sa po četiri reprezentacije. Sve obezbjeđuju plasman u osminu finala, a grupna faza se igra za što bolju startnu poziciju u njemu. Od osmine finala pa nadalje se primjenjuje klasični eliminacioni sistem.
Što se tiče organizatora, FINA-e (franc. Fédération Internationale de Natation Amateur), u pitanju je međunarodna organizacija svih nacionalnih sportskih saveza za sportove u vodi: plivanje, vaterpolo, skokove u vodu, sinhrono plivanje i daljinsko plivanje.
FINA je osnovana 19. jula 1908. godine, za vrijeme Olimpijskih igara u „Mančester hotelu“ u Londonu, a osnovali su je predstavnici plivačkih sportskih saveza Belgije, Danske, Njemačke, Finske, Engleske, Švedske i Mađarske. Cilj osnivanja je bio ubrzati ujedinjenje do tada nesređenih plivačkih takmičenja. Danas FINA-u čine 183 nacionalna saveza, a sjedište organizacije se nalazi u Lozani u Švajcarskoj. Predsjednik organizacije je Alžirac Mustafa Larfaoi. Najvažnija dva takmičenja koja organizuje FINA su Svjetsko prvenstvo u vodenim sportovima od 1973. godine i Svjetsko prvenstvo u plivanju na 25-metarskim bazenima od 1993. godine.
Svjetsko prvenstvo u vaterpolu za žene se počelo održavati 1986. godine, i isto kao i muško se prvo održavalo u nepravilnim vremenskim razmacima, do 2001. od kada se održava svake druge godine. Najviše titula su osvojile SAD, ukupno četiri.
Od 2010. godine, FINA dodjeljuje i nagrade za najbolje takmičare u vodenim sportovima.
Pravila vaterpola kroz istoriju
Na samim počecima, vaterpolo se igrao krajem 19. vijeka u Velikoj Britaniji i to na rijekama i jezerima. Nije bilo golova, a zadatak igrača jedne ekipe je bio da loptu polože na splav protivničke ekipe. Golman je stajao izvan vodenog igrališta.
Uz fudbal, vaterpolo predstavlja najstariji timski sport koji se pojavio u programu Olimpijskih igara (1900. godina). Radi se o ekipnoj igri u vodi u kojoj je krajnji cilj postizanje pogotka u gol protivničke ekipe. Vaterpolo se obično igra u dubokom bazenu, dubine minimalno 1,8 metara, a igrači su snažni, izdržljivi i dobro utrenirani.
Utakmica se sastoji od četiri četvrtine, a ekipu u vodi čini šest igrača i jedan golman. Pored ovoga, ekipe mogu imati i rezervne igrače, do šest i jedan golman. Na početku svake četvrtine po jedan igrač svake ekipe pliva prema sredini bazena gdje se nalazi lopta, a ekipa čiji igrač prvi dopliva do lopte prva kreće u napad. Prekršaji su česti, a za veće prekršaje slijedi kazna – isključenje igrača iz igre u trajanju od 20 sekundi.
Pravila su vremenom mijenjana, a prva zvanična utakmica po novim pravilima odigrana je u Kristalnoj palati 1874. godine u Londonu. Rane verzije igre su dozvoljavale brutalnosti, rvanje i držanje protivničkog igrača pod vodom da bi se došlo do lopte. Česta su bila udaranja ispod površine vode između igrača kod kojih nije bila lopta. 1876. godine Vilijam Vilson je dao prva pravila vaterpola gdje je zabranio brutalnosti, uveo granice igrališta, uveo golove i druga danas poznata pravila. Utakmica je tada trajala 20 minuta. Uskoro se sport popularizovao i u Americi, ali sa drugačijim pravilima, pa je uskoro i zabranjen zbog brutalnosti, sve dok nekoliko godina kasnije i Amerikanci nisu prihvatili evropska pravila.
Međunarodni odbor za vaterpolo je osnovan 1929. godine (FINA i predstavnici iz Velike Britanije). Napisana su pravila za međunarodne utakmice koje su stupile na snagu 1930. godine, a FINA je od tada međunarodno regulatorno tijelo za vaterpolo.
Vaterpolo je u svojim prvim verzijama bio sport u kom su dominirali fizički jaki igrači, a koji su bili spori plivači. Od tada su vršene promjene kako bi vaterpolo postao dinamičniji sport. Do 1950. igrači bi nakon sudijskog zvižduka morali ostajati na mjestima gdje su se zatekli, a nastavak kretanja je bio dozvoljen tek kada sudija ponovo da znak. Trajanje susreta je produženo na dva poluvremena od po deset minuta umjesto dotadašnjih sedam. Kožne lopte su zamijenjene gumenim.
Vaterpolo pravila koja se primjenjuju danas
Prvo Prvenstvo Evrope održano je u Budimpešti 1926. godine, a Svjetsko prvenstvo u Beogradu 1973. godine. Od tada postoje jasna pravila koja FINA propisuje, i to:
Bazen za muškarce:
Udaljenost između gol-linija mora biti 30m, širina 20m, a dubina vode ne smije nigdje biti manja od 1,80m (preporučeno je 2,00m).
Bazen za žene:
Dimenzije igrališta moraju biti 25m x 17m. Dubina vode ne smije biti manja od 1,80m, a preporučuje se 2,00m.
Temperatura vode mora biti 26 +/- 1 °C, rasvjeta ne smije biti manja od 1.500 luksa, vidljive oznake moraju biti postavljene na obe strane igrališta, itd. Što se tiče golova, unutrašnji razmak stativa mora biti 3 metra, a donja strana prečke 0.9m iznad površine vode.
Lopta mora biti okrugla sa vazdušnom komorom koja ima samozatvarajući ventil. Mora biti nepromočiva, bez spoljnih šavova, bez premaza masti ili slične materije, a težina lopte mora biti od 400 do 450 grama. Lopta za muški vaterpolo je nešto veća nego za ženski.
Što se tiče same igre, ekipe i organizacije, igrači koji tog trenutka nisu u igri, zajedno s trenerima i službenim licima, s izuzetkom glavnog trenera, moraju sjediti na klupi i ne smiju je napuštati od početka igre, osim između četvrtina i produžetaka ili tokom tajmauta. Svaka ekipa mora imati kapitena koji je odgovoran za dobro ponašanje i disciplinu svoje ekipe.
Trajanje igre mora biti 4 četvrtine po 8 minuta stvarne igre. Vrijeme se počinje mjeriti na početku svake četvrtine ili produžetka u trenutku kad igrač dotakne loptu. Između prve i druge, te treće i četvrte četvrtine utakmice je odmor od dvije minute, a između druge i treće četvrtine pet minuta.
Ako je nakon isteka vremena utakmica završila neriješeno, a potrebno je dobiti pobjednika, mora se igrati produžetak poslije odmora od 5 minuta. Igraće se 2 produžetka po 3 minute stvarne igre s prekidom od 2 minute kako bi ekipe promenile strane. Ako je rezultat na kraju dva produžetaka neriješen, moraju se izvoditi kaznena udarci (peterci) kako bi se dobio pobjednik.
Svaka ekipa ima pravo na 3 tajmauta u utakmici. Treći tajmaut može biti zatražen samo u produžecima. Trajanje tajmauta iznosi 1 minut, a trener ekipe u posjedu lopte može zatražiti tajmaut u svako vrijeme i nakon pogotka pozivom „tajmaut“ i signalizacijom rukama u obliku slova T.
Svjetsko prvenstvo u vaterpolu 2017
Što se tiče ovogodišnjeg takmičenja, titulu brani reprezentacija Srbije koja je ujedno i najuspješnija na dosadašnjm prvenstvima. „Delfini“ su i najtrofejnija ekipa na svjetskim prvenstvima, sa pet zlatnih medalja a to žele da potvrde i ove godine u Budimpešti, gdje su favoriti isto kao i reprezentacije Crne Gore, Mađarske, Hrvatske i Italije.
Trenutno, prva mjesta u grupama očekivano drže selekcije Srbije (6), koja se bez izgubljene utakmice već plasirala u četvrtfinale, Hrvatske (4), Crne Gore (3) i Mađarske (3). Četvrtfinale je na rasporedu utorak 25. a polufinale je zakazano za četvrtak 27. dok će se finale održati u subotu 29. jula.
Navedene reprezentacije, za koje se već može reći da su pobjednici grupa, su ujedno i favorizovane na svim kladionicama, prate ih reprezentacije Rusije , Grčke, Italije i Brazila kojima kladionice daju doste manje šanse. Kompletnu ponudu za klađenje na predstojeće mečeve možete pogledati na stranici xlivebet.com.
Vaterpolo zanimljivosti
- Golmani uvijek nose crvenu kapicu sa brojem jedan
- Lopta kojom se igra vaterpolo je uvijek žute boje. Linije iscrtane na lopti mogu biti drugačijih boja
- Riječ vaterpolo dolazi od pogrešno izgovorene Hindu riječi „pulu“ koja znači lopta (polo)
- Za jedan sat igranja vaterpola, prosječno se potroši 1200 kalorija
- Temperatura vode u bazenu nikada ne smije biti niža od 20C°, ni viša od 27C°
- Slobodan Nikić je najtrofejniji vaterpolista svijeta, a ujedno i jedini igrač koji je osvojio zlatne medalje na tri svjetska prvenstva -u Montrealu 2005., Rimu 2009. i Kazanju 2015. godine
- Vaterpolo finale Svjetskog prvenstva 1986. godine u Madridu između Jugoslavije i Italije se smatra jednom od najboljih vaterpolo utakmica svih vremena, a poslije čak 4 produžetka riješio ga je Igor Milanović, legendarnim golom u posljednjim sekundama četvrtog produžetka
